चिकेन' विहीन सहर

भिडियो हेर्नको माथि को बक्स मा डबल क्लिक गर्नु होस्

काठमाडौं, भाद्र १ - दिनको तीन लाख किलोसम्म कुखुराको मासु खपत हुने राजधानीमा एक महिनायता कारोबार ठप्पप्रायः छ । उपत्यकाभर बर्डफ्लु फैलिएपछि पारखीहरू वैकल्पिक मासु खोज्न थालेका छन् । 'चिकेन नभएपछि माछा खान थालेको छु,' बैंकर्स संघका उपाध्यक्ष सुधीर खत्रीले भने, 'खसीको मासु खाएको भोलिपल्ट अलि बढी व्यायाम गर्नुपर्छ ।' कुखुराको परिकार सस्तो र स्वादिलो भएर मात्र हैन, रक्तचाप, मधुमेह र युरिक एसिडका बिरामीले पनि खान हुने भएकाले पछिल्लो समय झन् बढी लोकपि्रय थियो । 'दसैंसम्ममा चाहिू यो बर्डफ्लु भागिसके हुन्थ्यो,' खत्रीले भने । भक्तपुरबाट फैलिएको बर्डफ्लुका कारण उपत्यकाको रेस्टुरेन्ट, फास्टफुड र होटलदेखि सर्वसाधारणको चुलोसमेत 'चिकेन' विहीन भएको छ । कुखुरा बिक्रेता संघका अध्यक्ष जंगबहादुर बीसीले बिहीबार साूझ भने, 'एक किलोको मूल्य २ सय रुपैयाूमा झर्‍यो । बजारको अवस्था हेर्दा अझै घट्दै जाने देखिन्छ ।' कुखुरा व्यवसायीले मोल नपाउने तर अन्य मासुको भाउ बढ्दै जाने प्रवृत्ति पछिल्लो पटक देखिएको छ । भारतमै निर्भर रहनुपर्ने खसीलगायत मासुजन्य चौपायाको आयात र मूल्य ह्वात्तै बढेको छ । मादक पदार्थ सेवन -मापसे) गरेर सवारी चलाउन नपाउने व्यवस्थापछि घटिरहेको रेस्टुरेन्ट व्यवसायमा बर्डफ्लु पनि समस्या बनेको छ । कुखुराको परिकार बिक्री वितरण गर्न नपाएर रेस्टुरेन्ट व्यवसाय समस्यामा परेका हुन् । व्यवसायीका अनुसार कुखुराको मासु नभएकै कारण कुल व्यापार नै ३० देखि ४० प्रतिशत घटेको छ । 'हाम्रो व्यवसाय हस्पिटलको बिरामीजस्तो भएको छ,' रेस्टुरेन्ट एन्ड बार एसोसिएसन -रेवान) का अध्यक्ष तेजेन्द्र श्रेष्ठ भन्छन्, 'औषधि खाएर पनि निको नहुने । पूरै सुकेर बन्द पनि नहुने । मापसे अभियान र बर्डफ्लुले त्यस्तै बनाइदियो ।' कुखुरा बिक्री वितरक संघका अनुसार उपत्यकामा करिब तीन लाख किलोसम्म कुखुराको मासु बिक्री वितरण हुन्थ्यो । ६० प्रतिशत मासु रेस्टुरेन्टमा खपत हुन्छ । 'अहिले कारोबार एक प्रतिशत पनि छैन,' संघका अध्यक्ष बीसीले व्यवसायीको दुःख सुनाए, 'कारोबार शून्य भएकाले उपत्यकाको छिमेकी जिल्लाका कुखुरा उत्पादकहरू दाना खुवाएर खर्च बढाउूदै बस्न बाध्य भएका छन् ।' कुखुरा बढी खपत गर्ने रेस्टुरेन्ट, फास्टफुड र होटलमा दुई साताअघिबाट कुखुराजन्य परिकार पाक्न छाडिसकेको छ । बर्डफ्लु नियन्त्रणमा आउन समय लाग्ने र नियन्त्रणमा आइसकेपछि मूल्यमा असन्तुलन हुने भएकाले रेस्टुरेन्टको कारोबारमा सुधार आउन समय लाग्ने व्यवसायीले बताए । आर्थिक रूपमा मध्यम वर्गीय र सोभन्दा माथिल्लोस्तरको जीवनस्तर जिउनेहरू बढी मात्रामा रेस्टुरेन्ट धाउूछन् । रेस्टुरेन्ट धाउने अधिकांश माछा र खसीको मासुमा चिल्लो, बोसो हुने र मोटोपन बढाउने भन्दै तिनका परिकार खाूदैनन् । अर्कोतर्फ खसीको मासुको परिकार प्रायःले घरमै बनाउने भएकाले पनि रेस्टुरेन्टमा त्यसको कारोबार कम हुने गरेको छ । रेस्टुरेन्ट धाउनेहरू पनि मूल्यमा निकै भिन्नता हुने गरेकाले कुखुराका परिकार नै बढी खाने गरेको व्यवसायीले बताए । '८० प्रतिशत कारोबार कुखुराकै आइटमकै हुने गरेको थियो । बर्डफ्लुले माछा र खसीको मासुजन्य परिकार केही बढाएको छ,' भाटभटेनीमा क्यापिटल गि्रल रेस्टुरेन्ट सञ्चालन गर्दै आएका विवेक शेरचन भन्छन्, 'तर पनि रेस्टुरेन्ट प्रयोग गर्ने ग्राहकको संख्या ह्वात्तै घटेको छ ।' बर्डफ्लुका कारण स्वदेशीलाई मात्र नभएर पर्यटकमा समेत त्यसको असर देखिएको छ । ठमेलका अघिकांश होटल र रेस्टुरेन्ट सञ्चालक विदेशीलाई 'नेपालमा अहिले चिकेन आइटम पाइूदैन' भन्दा- भन्दा हैरान भइसके । विदेशीले कुखुराजन्य परिकार बढी रुचाउूछन् । 'त्यसको विकल्पमा अन्य कुनै परिकार नै छैन । उनीहरू माछा र खसी खानै मान्दैनन्,' ठमेलमा बैसाली होटल सञ्चालन गर्दै आएका विशाल कैंठले केही दिनयताको अनुभव सुनाए, 'अब त विदेशी ग्राहक नै घट्ने खतरा छ । विकल्पमा केही परिकार दिन सकेका छैनौं ।' व्यवसायीहरूका अनुसार उपत्यकामा २ हजारभन्दा बढी रेस्टुरेन्ट, फास्टफुड छन् । होटलको संख्या हजार हाराहारीमा छ । उनीहरूको मुख्य कारोबार नै कुखुराको परिकारको हो । कुखुराका परिकार बन्द भएपछि सेकुवा पसलदेखि लिएर सर्वसाधारणको चुलोचौकामा समेत माछा र खसीको माग बढिरहेको छ । कलंकीमा रहेको चौपाया खरिद बिक्री संघका अनुसार बर्डफ्लु लाग्नुपूर्व दैनिक ८ सय खसी बोका बिक्री हुन्थे । 'अहिले १२ सयको संख्यामा बिक्री भइरहेको छ,' संघका अध्यक्ष दीपक थापाले भने, 'मूल्य पनि निकै बढिरहेको छ ।' व्यवसायीहरूका अनुसार बर्डफ्लु लाग्नुपूर्व उपत्यकामा दैनिक ५० हजार केजी खसीको मासु खपत हुने गरेको थियो । अहिले ३५ प्रतिशतभन्दा बढीले खसीजन्य मासुको माग बढेको छ । 'बर्डफ्लु लागेलगत्तै क्रमशः हामीले खसीको माग बढाइरहेका छौं । अभाव हुन दिएका छैनौं,' अध्यक्ष थापाले भने, 'आयातित खसी ८० प्रतिशत भारतबाट हो । २० प्रतिशत मात्रै स्वदेशी ।' कुखुराका कारण मासुमा केही आत्मनिर्भर बन्दै गए पनि बर्डफ्लुका कारण भारतबाट आयातित खसीबोकाका कारण मुलुकको अर्थतन्त्रमा समेत भार पर्ने भएको छ । भारतमै केन्दि्रत हुनुपरेको माछाको माग पनि बर्डफ्लुले बढाएको छ । माछाको कारोबार मात्रै गर्ने छुट्टाछुट्टै पेसागत संघ नभएकाले के कति माग बढ्यो भने आधिकारिक तथ्यांक कुनै पनि निकायसूग छैन । व्यवसायीहरूका अनुसार माग बढेकाले माछाको मूल्यमा पनि निकै वृद्धि भइरहेको छ । 'सबैभन्दा बढी खसीकै माग भएकाले त्यसकै मूल्य चर्केको हो । मूल्य बढे पनि त्यो बराबरको रकम धमाधम भारत जाूदा दुःख लाग्छ,' अध्यक्ष थापाले भने । उनका अनुसार बर्डफ्लु लाग्नुपूर्व जिउूदो खसीको मासु तीन सय ७० थियो । अहिले प्रतिकिलो ४ सय २० रुपैयाू पुगेको छ । उक्त कारणले बजारमा खसीको तयारी मासु प्रतिकेजी ८ सय रुपैयाूनजिक पुगेको छ । 'अधिकांश ठाउूमा ७ सयदेखि ७ सय ५० रुपैयाूसम्म बिक्री वितरण भइरहेको छ,' माछामासु उत्पादक संघका तृतीय उपाध्यक्ष श्याम शाहीले भने, 'कुनै/कुनै ठाउूमा व्यापारीले मनोमानी गरिरहेका छन् भन्ने पनि सुनिएको छ ।' नजिकिूदो चाडपर्वका कारण खसीको मासुको मूल्य तल झर्ने सम्भावना कम भएको व्यवसायीले बताए । बर्डफ्लु नियन्त्रणमा आउन अझै समय लाग्ने भएकाले अन्य माछामासुको मूल्य झन् बढ्ने उनीहरूको अनुमान छ । साउन २ देखि बर्डफ्लु देखिन थालेको हो । साउन ११ गते भक्तपुरको सिपाडोलको हिमाल पोल्ट्री र्फममा बर्डफ्लु भएको पुष्टि भयो । अहिले सरकारले भक्तपुरलाई बर्डफ्लु संकटग्रस्त क्षेत्र नै घोषणा गरिसकेको छ । बर्डफ्लु पुष्टि भइसकेको ठाउूका व्यवसायीले समेत रातारात कुखुरा बजार पठाएको समाचार सार्वजनिक भएपछि ग्राहकहरू सामान्य ठाउूको कुखुराको मासु खानसमेत डराएका छन् । जसले गर्दा बजारमा कुखुराको मासुको माग शून्य भएर उपत्यका चिकेनविहीन बनेको हो । माछामासु व्यवसायी संघका अनुसार उपत्यकामा ७ हजारको संख्यामा कुखुरा, खसी, राूगा र माछा काटेर मासुको कारोबार गर्ने व्यवसायी छन् । बर्डफ्लुका कारण उनीहरूको व्यवसायमा समेत गिरावट आएको छ । 'उपत्यकावासीले खसीको मासु कमै मात्रामा प्रयोग गर्छन्,' हाइजेनिक मिट सेन्टर सञ्चालक विजय कूडेल भन्छन्, 'कुखुरा बिक्री गर्न नपाउूदा दैनिक व्यापार ह्वात्तै घटेको छ ।'